Co to są siatki centylowe i jak ich używać?

Siatki centylowe wykorzystywane są przez pediatrów na całym świecie. Mogą stanowić także świetną pomoc dla rodzica. Dowiedz się, jak z nich korzystać i monitorować przy ich pomocy masę ciała i wzrost dziecka.

Siatki centylowe to specjalne, opracowane graficznie wykresy, które pozwalają ocenić, czy nasze dziecko rośnie prawidłowo i czy ma odpowiednią masę ciała. Widoczne na nich linie nazywane centylami powstały na podstawie badań dużej liczby dzieci w różnym wieku, by jak najlepiej wskazywać, w jakich zakresach na danym etapie życia powinien mieścić się wzrost i masa ciała malucha. Dostępnych jest kilka rodzajów siatek centylowych. Obecnie w Polsce dla dzieci poniżej 3. roku życia używa się siatek stworzonych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) opracowanych na podstawie badań dzieci z różnych regionów świata. W przypadku starszych dzieci zastosowanie mają siatki z badania OLA/OLAF opracowane lokalnie przez Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”. W przypadku wcześniaków czy dzieci chorych na choroby genetyczne wykorzystuje się natomiast specjalnie dedykowane im siatki.

Jak korzystać z siatki centylowej?

W pierwszej kolejności wybieramy siatkę, jaka nas interesuje, np. wzrostu, masy ciała, BMI, lub obwodu głowy. Zawsze korzystamy z takiej dedykowanej dla płci naszego dziecka. Dalej przechodzimy do zaznaczenia konkretnej wartości na siatce, np. masy ciała. Jak to zrobić? Szukamy na poziomej osi wieku naszego dziecka. Z tego punktu prowadzimy pionową linię przez całą długość siatek. Następnie na osi pionowej wyszukujemy masę ciała, jaką ma nasze dziecko i również z tego punktu prowadzimy linię tym razem poziomą. W miejscu przecięcia obu linii rysujemy kropkę. Jeśli punkt wypada dokładnie na linii, np. z numerem 25 oznacza to, że masa ciała naszego dziecka jest na 25. centylu. Jeśli znajduje się między liniami (obszary te nazywa się kanałami centylowymi), np. 25 i 50 oznacza to, że masa ciała naszego dziecka jest pomiędzy 25. a 50. centylem. Ale co to znaczy i jak to czytać? Jeśli nasze dziecko jest np. na 75 centylu dla masy ciała oznacza to, że 75% dzieci tej samej płci i w tym samym wieku ma dokładnie taką samą masę ciała lub mniejszą, a 25% dzieci większą.

W jakich zakresach powinna mieścić się masa ciała i wzrost dziecka?

W Polsce za normę uznaje się wartości dla masy ciała, wzrostu mieszczące się między 10 a 90 centylem. Jeśli znajdują się one między 3. a 10. centylem lub 90. a 97. centylem wskazują na konieczność obserwacji tych parametrów rozwoju dziecka. Warto skonsultować się na tym etapie z pediatrą. Jeśli zaś masa ciała i/lub wzrost są poniżej 3. lub powyżej 97. centyla konsultacja z lekarzem jest niezbędna, ponieważ często takie wyniki świadczą o zachodzących nieprawidłowościach. Kiedy jeszcze warto przedyskutować wynik z pediatrą? Jeśli wynik dla wzrostu i masy ciała różni się o 2 kanały centylowe, np. wzrost mieści się między 50. a 75. centylem a masa ciała między 3. a 10. centylem. Ponadto, jeśli kolejne pomiary tego samego parametru różnią się o 2 kanały centylowe. Jeśli z jakichkolwiek powodów mamy wątpliwości czy dziecko rozwija się prawidłowo, zawsze zasięgnijmy rady pediatry. Oczywiście na konsultacji może okazać się, że niska masa ciała lub niski wzrost wynikają z cech, jakie dziecko odziedziczyło po rodzicach. Jeśli jednak przyczyna leży gdzie indziej, wizyta pozwoli lekarzowi zalecić dodatkowe badania i jeśli to konieczne odpowiednie wsparcie żywieniowe.